********************************************************************** * * * PLaTeX czyli LaTeX2e po polsku * * * * * * * * Copyright (C) 1994 by Mariusz Olko. * * Copyright (C) 1997 by Mariusz Olko and Marcin Woli\'nski. * * Copyright (C) 2000,2002,2003 by Marcin Woli\'nski. * * * ********************************************************************** --- Informacje ogolne Pakiet PLaTeX dostarcza narzedzi potrzebnych do skladu dokumentow w jezyku polskim LaTeXem 2e. Glowne cechy pakietu * wspiera sklad czcionkami `pl' pochodzacymi z pakietu MeX * wspiera sklad czcionkami w ukladzie T1 znanymi jako czcionki EC * wspiera sklad czcionkami w ukladzie QX, w szczegolnosci krojami 'Quasi' tworzonymi przez JNS Team * umozliwia skompilowanie dokumentu nawet wtedy gdy dostepne sa jedynie czcionki `CM' * wspolpracuje z polskimi wzorcami przenoszenia * dziala z _formatem_ Babel z polskimi wzorcami przenoszenia * pozwala wygenerowac format LaTeX z polskimi wzorcami przenoszenia, zgodny z Bablem ale bez jego makr * wspomaga notacje `ciachowa' * posiada tryb 99.99% zgodnosci z LaMeXem * wspomaga prace z roznymi wejsciowymi stronami kodowymi Dodatkowo dolaczone sa dwa style, ktore pozwola posluzyc sie LaTeXem 2e w najbardziej nawet nieprzyjaznym otoczeniu. * styl plprefix pozwala na uzyskanie polskich liter przy pomocy notacji prefiksowej z dowolnie wybranym prefiksem (pomocny np. do robienia wydrukow z CWEBa). * styl OT1patch dorabia ogonki wg najlepszych znanych standardow do oryginalnych czcionek CM (kod Leszka Holenderskiego). Nie zachecamy do stosowania tych pakietow, poza szczegolnymi przypadkami. Obecnie nie ma powodów ze strony samego TeXa żeby nie używać dla polskich znaków naturalnej notacji ośmiobitowej. Notacja prefiksowa staje się z wolna nienaturalnym dziwactwem. Wyjątek stanowią jeszcze pewne nieprzyjazne środowiska obliczeniowe. Na tę okoliczność polski.sty oferuje notację ciachową. Niezaleznie od opinii na dobor takiego czy innego znaku jako prefix uwazamy, ze im mniej sprzecznych ,,standardow'' tym lepiej. Jeśli trzeba, używajcie ciacha! Polskie znaki sa powszechnie dostepne w MeXu od lat a obecnie rowniez w zestawie czcionek EC dostepnych w wiekszosci dystrybucji TeXa i zawsze beda dawac lepsze efekty niz stosowanie protez zawartych w OT1patch. Poza tym uzywanie OT1patch nie pozwala na pelne zastosowanie polskich wzorcow przenoszenia. --- Licencja PLaTeX stanowi oprogramowanie swobodne, może być dystrybuowany w zgodzie z licencją LaTeX Project Public License (zob. plik lppl.txt w dystrybucji LaTeXa; CTAN:macros/latex/base/lppl.txt). --- Pliki wchodzace w sklad pakietu W sklad pakietu wchodzi kilka plikow zawierajacych udokumentowane (w wiekszosci :-) zrodla makr. * polski.dtx - zawiera zrodla pakietu polski * strony.dtx - plik z wejsciowymi stronami kodowymi dla LaTeXa oraz definicja ukladu czcionek OT4 * plfonts.fdd - definicje czcionek `PL' do wykorzystania w LaTeXu * platex.ins - glowny skrypt instalacyjny * polski.ins - skrypt generujacy podstawowe pliki pakietu * plprefix.dtx - zawiera zrodla stylu pozwalajacego na uzyskiwanie polskich liter przy pomocy znakow innych niz / * plprefix.ins - skrypt instalacyjny dla plprefix.sty * ot1patch.dtx - zawiera zrodla stylu dorabiajacego ogonki do czcionek CM * ot1patch.ins - skrypt instalacyjny dla ot1patch.sty * czytaj.txt - ten plik * readme.txt - opis instalacji po angielsku * conowego.txt - lista zmian w pakiecie --- Instalacja pakietu Po rozpakowaniu pakietu nalezy wygenerowac wszystkie potrzebne pliki uruchamiajac skrypt platex.ins tex platex.ins Skrypt wygeneruje na poczatek podstawowe pliki pakietu tzn. styl polski.sty, plik konfigurujacy wzorce przenoszenia wyrazow wczytywane przez LaTeX oraz opisy wejsciowych stron kodowych. Nastepnie uzytkownik jest pytany czy ma zainstalowane czcionki `PL' pochodzace z instalacji MeXa. Jesli czcionki sa zainstalowane, generowane sa pliki definiujace polskie czcionki dla LaTeXa. Jesli czcionki nie sa zainstalowane w systemie, nalezy zadbac aby nie bylo tez pliku ot4cmr.fd na sciezce LaTeXa, aby nie wprowadzic w blad procedury rozpoznajacej srodowisko w stylu polski.sty. Na zakonczenie nalezy skopiowac pliki *.fd *.sty *.def *.cfg oraz plhyph.tex do katalogu czytanego przez TeXa podczas kompilacji. Ostatnim etapem jest wygenerowanie nowego formatu LaTeXa. Jest to potrzebne dla umieszczenia w formacie polskich wzorcow przenoszenia. Sposob generowania formatu zalezy od implementacji. W wiekszosci wspolczesnych implementacji trzeba wywolac program tex ze specjalna opcja na pliku latex.ltx. W teTeXu, web2c, TeXlive jest to tex -ini latex.ltx w emTeXu tex386 /i/o/r /mt13000 latex.ltx Uwaga: wygenerowanie formatu przy pomocy plikow konfiguracyjnych zawartych w PLaTeXu powiedzie sie tylko jezeli LaTeX znajdzie pliki hyphen.cfg i language.dat _przed_ analogicznymi plikami z pakietu Babel, ktore moga jednoczesnie byc obecne w systemie. Mozna to osiagnac manipulujac zmiennymi w srodowisku (stosownie do implementacji) lub umieszczajac hyphen.cfg i language.dat w biezacym katalogu. Uwaga 2: wspolczesne implementacje czesto zawieraja pomocnicze narzedzia automatyzujace generowanie formatow. --- Dokumentacja Pliki dtx zawieraja teksty makr wraz z dokumentacja. Sa one gotowe do wydruku po przepuszczeniu przez LaTeX. Instrukcje poslugiwania sie stylem polski mozna uzyskac uruchamiajac latex polski.dtx a dalej uzywajac swojego ulubionego podgladacza. --- Osmiobitowe wprowadzanie polskich liter Niezawodnym sposobem wprowadzania polskich znakow jest skorzystanie z przekodowywania znaków na postać wewnętrzną przez samego TeXa. W chwili obecnej stosowne wsparcie jest obecne co najmniej w web2c, teTeXu, TeXlive, fpTeXu, mikTeXu i emTeXu. W implementacjach, które nie dają takiego wsparcia, można zastosować podejście przez znaki aktywne implementowane w standardowym pakiecie inputenc. Przekodowywanie nie pozwala na pracę z kilkoma wejściowymi stronami kodowymi w jednym dokumencie ani fontami o różnych układach polskich znaków. Jest za to bardziej bezpieczne ze wzgledu na współpracę z programami zewnetrznymi. Należy również zwrócić uwagę, że przekodowanie na poziomie implementacji jest zależne od układu stosowanych fontów. Definicje przekodowania przygotowane dla fontów PL z konieczności mapują tylko ,,polskie znaki''. Dla kontrastu definicje stron kodowych pakietu inputenc (np. cp1250 czy cp852) obejmują wszystkie znaki (włącznie ze znakami nieliterowymi). Oto szczegóły specyficzne dla implementacji: ------ web2c, teTeX, TeXlive, fpTeX, mikTeX W tych implementacjach kodowanie dokumentu zadaje się przy pomocy opcji --translate-file zadającej plik definiujący przekodowanie. Na przykład latex --translate-file=il2-pl dokument.tex przetwarza dokument z polskimi znakami zapisanymi w kodzie ISO Latin-2. Można również, i jest to rozwiązanie zalecane, zadać kod w pierwszej linii dokumentu przy pomocy następującego ,,magicznego'' komentarza: %&latex --translate-file=il2-pl W tym przypadku do przetwarzania dokumentu wystarczy latex dokument.tex W standardowej dystrybucji zawarta jest spora garść plików definiujących przekodowanie. Pliki te mają rozszerzenie .tcx i rezydują w podkatalogu texmf/web2c korzenia instalacji. Są to pliki tekstowe, o realizowanym przekodowaniu można dowiedzieć się z komentarza w pierwszych liniach pliku. ------ emTeX W przypadku pracy z emTeXem przekodowanie musi zostać ,,zaszyte'' w plik formatu. Jeżeli ma się do czynienia z dokumentami w różnych układach, konieczny jest oddzielny plik formatu dla każdego układu. Pliki przekodowań dla polskich znaków dla emTeXa dostarczane są z MeXem. Na przykład poniższe polecenie generuje format LaTeX z kodowaniem Mazovii: tex386 /i/o/r /cmaz2pl /mt13000 latex.ltx ------ implementacje nie zapewniające przekodowania W przypadku korzystania z takiej implementacji (lub chęci użycia w jednym dokumencie różnie zakodowanych fragmentów) należy do preambuły dokumentu dodać wywołanie pakietu inputenc z opcją wskazującą stronę kodową, np. \documentclass{article} \usepackage{polski} \usepackage[mazovia]{inputenc} Podczas instalacji PLaTeXa tworzone sa pliki ze stronami kodowymi: mazovia - dla popularnej (kiedyś) strony kodowej na PCetach. amigapl - dla polskiej strony kodowej uzywanej na Amidze Ponadto w dystrybucji LaTeXa zawarte są następujące strony interesujące dla polskiego użytkownika: cp1250 - dla Windowsowej strony centralnoeuropejskiej CP1250 latin2 - kodowanie ISO 8859-2 (Latin-2) cp852 - dla DOS-owej strony CP852 (tzw. IBM Latin-2) Wiekszosc instalacji TeXowych czyta osmiobitowe znaki zawarte w dokumentach. Niektore starsze implementacje wymagaja uzycia do tego specjalnej opcji podczas generowania formatu. W przypadku emTeXa jest to opcja /8, format nalezy wygenerowac komenda tex386 /i /8 /mt13000 latex.ltx Parametr /mt zwieksza wewnetrzne tablice emTeXa tak by zmiescily sie dwa komplety wzorcow przenoszenia, amerykanski i polski. --- Podziekowania * Markowi i Jackowi za MeXa i LaMeXa * Robert Ramiega przyslal tablice kodowa uzywana na Amidze ********************************************************************** Marcin Woli\'nski mailto:wolinski@gust.org.pl http://www.mimuw.edu.pl/~wolinski **********************************************************************